• 

Fort w Beniaminowie został wybudowany przez Rosjan na przełomie XIX i XX wieku, jako fort łączący Twierdzę Zegrze z Twierdzą Warszawa. Prace budowlane najprawdopodobniej rozpoczęto w 1904 roku. Projektantem fortu, jak też i fortu Dębe, był gen. Wieliczko. Spod jego ręki wyszły projekty nowoczesnych (jak na tamte czasy) budowli. W 1904 roku fort uzyskał zdolności bojowe. Dalsze prace trwały do czasu wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. W wyniku reformy z 1909 roku zaprzestano dalszych prac budowalnych i obiekt nigdy nie został ukończony.

Fort Beniaminów położony jest na linii Warszawa-Zegrze (6km od Zegrza). Miał bronić tej linii razem z czterema innymi fortami. Dwa z nich: Wawer i Kawęczyn, zostały wzniesione w latach 1892-1893 w ramach Twierdzy Warszawa. Natomiast pozostałe dwa forty w Pustelnikach i Maciołkach nigdy nie doczekały się realizacji. Ich budowę zaprzestano na oczyszczeniu przedpola i przygotowaniu dróg fortecznych. W 1909 roku podjęto decyzję o likwidacji Twierdzy Warszawa. Na początku zlikwidowano umocnienia po praskiej stronie Wisły (m.in. forty: Kawęczyn i Wawer). Fort w Beniaminowie w 1913 roku został rozbrojony, ale nie został wysadzony w powietrze. Nie dokończono także jego budowy.

3 sierpnia 1915 roku, podczas I wojny światowej, zapadała decyzja o opuszczeniu Twierdzy Warszawa. Wszystkie istotne elementy twierdzy zostały wysadzone w powietrze. Garnizon Rosyjski oddał Warszawę bez jednego wystrzału. Fort w Beniaminowie został więc zajęty przez Niemców bez walki. Automatycznie został włączony do linii obronnej "Bruckenkopf Warschau", biegnącej po linii Warszawa-Zegrze. Niemcy dostali w swoje ręce teren doskonale przygotowany do obrony przez rosyjskich inżynierów. W roku 1917 w pobliskich koszarach wybudowanych na potrzeby fortu (obecnie Białobrzegi) byli internowani oficerowie Legionów Polskich, którzy z odmówili złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. Wśród internowanych znajdował się także późniejszy dowódca Armii Krajowej Stefan Grot-Rowecki.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku fort był obsadzony przez polskie legiony. Okoliczne tereny stanowiły przedpole Warszawy. 16 sierpnia Rosjanie próbowali go zdobyć, lecz się to im nie udało.

W trakcie II wojny światowej Niemcy ponownie zajęli fort i umocnili linię Warszawa-Zegrze. W Beniaminowie powstał obóz dla jeńców radzieckich: Stalag 368. Podczas wyzwalania Polski fort Beniaminów został zbombardowany przez Rosyjski samolot. W 1944 roku, po zdobyciu przez Rosjan, został częściowo wysadzony. Wtedy to powstały jedyne uszkodzenia fortu. Zniszczono wszystkie kaponiery i tradytory.

Po wojnie teren zajmowało przez pewien czas wojsko. Następnie znajdowała się tutaj pieczarkarnia. A teraz, już od kilku lat, fort jest pusty i czeka na eksplorację. Obiekt znajduje się pod opieką konserwatora zabytków. Teren fortu upodobali sobie studenci Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej - corocznie na wiosnę urządzają sobie tutaj piknik.

Ziemno-betonowy fort wybudowano na planie nieregularnego pięcioboku. Jest to standardowy projekt inż. Wieliczki dostosowany do warunków terenowych. Przez to fort ma kształt asymetrycznego trapezu. Szyja jest oparta w kierunku zachodnim, natomiast cały fort kieruje się w stronę północno-wschodnią. Obiekt posiadał jeden wał dla artylerii i dla piechoty. Jest on aktualnie trochę zniszczony w kilku miejscach. Koszary, wybudowane w szyi fortu, były bronione przez kaponierę szyjową. Kaponiera ta niestety została zniszczona, jak też część środkowa koszar. Koszary są połączone z wałem za pomocą poterny z czterema wyjściami na dziedziniec fortu. Poterna jest przykryta nasypem ziemnym i lekko skręca na południe, dzieląc teren fortu na dwie części (większą północną i mniejszą południową). Przy wale prawego czoła poterna łączy się ze schronem pogotowia dla artylerzystów. W barkach fortu były dwa wolnostojące tradytory (po jednym na południu i północy). Pozostały po nich tylko zwały betonu.

Fort posiada oczywiście fosę. Była ona broniona przez kaponierę na wschodzie i dwie półkaponiery (północna i południowa). Żadna z kaponier nie przetrwała do naszych czasów natomiast galeria przeciwskarpowa nie została nigdy wykonana. Kaponiery były połączone z dziedzińcem za pomocą potern z wyjściami w wale. Aktualnie istnieje tylko poterna środkowa, chociaż prowadzi do nieistniejącej kaponiery. Po pozostałych poternach nie pozostały nawet wejścia. Wejścia do potern zabezpieczone zostały przelotniami i posiadały magazyny dla artylerii. Nad wejściami wybudowane były schrony pogotowia dla artylerzystów. Pomiędzy schronami a magazynami znajdowały się windy do podawania amunicji do działek. Na samym wale usytuowane zostały stanowiska dla działek przeciwszturmowych. Po stanowiskach nie ma teraz nawet śladu. Być może do rozpoczęcia wojny nie zostały wybudowane.

Teren fortu w Beniaminowie nie jest porośnięty drzewami czy krzakami (co często dotyka tego typu budowle). Łatwo więc odszukać wszystkie elementy fortu i rozpoznać ich przeznaczenie. Szkoda, że nie istnieją w nim podziemne chodniki, które znacznie podniosłyby jego atrakcyjność. Na szczęście okolica budowli nie należy do zbyt uczęszczanych, więc ilość śmieci na jego terenie można uznać za znośną.