Pomnikiem przyrody może być pojedynczy obiekt przyrodniczy, a także ich zespoły, jeżeli spełniają odpowiednie warunki pod względem wartości przyrodniczej i unikatowości występowania. Najczęściej pomnikami przyrody są drzewa, głazy narzutowe, skałki, aleje i parki wiejskie. Na obiektach uznanych za pomniki przyrody umieszcza się tabliczkę informującą, że dany obiekt jest prawnie chroniony. Nadzór nad pomnikami przyrody sprawują konserwatorzy przyrody. Oni też zgłaszają wnioski do wojewody o uznanie obiektu za pomnik przyrody. Obiekty uznane przez wojewodę za pomniki przyrody wpisywane są do odpowiedniego rejestu wojewódzkiego. Obecnie istnieje w kraju ok. 23,5 tys. pomników przyrody, z czego ponad 17 tys. stanowią pojedyncze drzewa. (J. Radziejowski, 1996).
Przykładowe wymiary drzew, kwalifikujące je do ochrony w Polsce
|
Gatunek drzewa |
Kwalifikujące na pomnik przyrody - obowiązujące obecnie w lasach |
Kwalifikujące na pomnik przyrody - obowiązujące w kraju od 1962 do 1996 r. |
Kwalifikujące na pomnik przyrody poza lasami - propozycja P. Rucińskiego (1998) |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
bez czarny |
- |
- |
100 |
|
bez koralowy |
- |
- |
100 |
|
bluszcz |
- |
- |
Wszystkie kwitnące |
|
brzoza brodawkowata |
220 |
225 |
200 |
|
brzoza omszona |
190 |
225 |
200 |
|
buk zwyczajny |
310 |
310 |
300 |
|
choina |
- |
- |
200 |
|
cyprysiki |
- |
- |
100 |
|
cis pospolity |
- |
- |
- |
|
czeremcha |
100 |
90 |
- |
|
czereśnia |
100 |
- |
- |
|
daglezja |
- |
- |
- |
|
dąb bezszypułkowy |
310 |
380 |
300 |
|
dąb czerwony |
- |
380 |
300 |
|
dereń |
- |
- |
Wszystkie drzewiaste |
|
dąb szypułkowy |
380 |
380 |
300 |
|
głóg |
100 |
- |
- |
|
grab |
200 |
190 |
200 |
|
grusza |
160 |
- |
200 |
|
iglicznia |
- |
- |
275 |
|
jabłoń |
100 |
90 |
200 |
|
jałowiec |
- |
- |
75 |
|
jarząb pospolity |
160 |
150 |
100 |
|
jarząb szwedzki |
- |
- |
100 |
|
jesion |
250 |
250 |
250 |
|
jodła |
310 |
310 |
250 |
|
kasztanowiec |
- |
- |
300 |
|
klon jawor |
250 |
225 |
225 |
|
klon polny |
160 |
225 |
225 |
|
klon zwyczajny |
220 |
225 |
225 |
|
klony inne |
- |
225 |
250 |
|
kruszyna |
- |
- |
- |
|
leszczyna |
100 |
- |
Wszystkie drzewiaste |
|
leszczyna turecka |
- |
- |
250 |
|
lipy |
310 |
310 |
300 |
|
magnolia |
- |
- |
150 |
|
miłorząb |
- |
- |
150 |
|
modrzew |
310 |
310 |
250 |
|
olsza czarna |
- |
- |
225 |
|
olsza szara |
- |
- |
225 |
|
orzech |
- |
- |
200 |
|
perełkowiec (szupin) |
- |
- |
250 |
|
platan |
- |
- |
300 |
|
robinia akacjowa |
- |
- |
300 |
|
rokitnik |
- |
- |
- |
|
sosna Banksa |
- |
- |
275 |
|
sosna czarna |
- |
- |
275 |
|
sosna limba |
- |
- |
150 |
|
sosna zwyczajna |
310 |
310 |
- |
|
sosna wejmutka |
- |
- |
275 |
|
szakłak |
100 |
- |
Wszystkie drzewiaste |
|
świerk |
310 |
310 |
275 |
|
topola biała |
380 |
380 |
400 |
|
topola czarna i podobne |
380 |
380 |
400 |
|
topola osika |
220 |
225 |
200 |
|
trzmielina |
- |
- |
- |
|
tulipanowiec |
- |
- |
150 |
|
wierzba biała i krucha |
310 |
310 |
300 |
|
wierzba iwa |
310 |
- |
300 |
|
wierzba pięciopręcikowa |
- |
- |
300 |
|
wiąz górski |
220 |
225 |
225 |
|
wiąz szypułkowy |
220 |
225 |
225 |
|
wiąz polny |
220 |
225 |
225 |
|
żywotniki |
- |
- |
100 |
