Pałac w Jabłonnie

Jabłonna od średniowiecza była własnością biskupów płockich, którzy w XV wieku wybudowali tu letnią rezydencję. W 1773 roku Jabłonnę odkupił od kapituły płockiej brat króla Stanisława Augusta - Michał Poniatowski ówczesny biskup płocki i późniejszy prymas Polski. Zamierzając przekształcić ją w elegancką rezydencję pałacowo-parkową, w 1774 roku zamówił projekt nowej siedziby u królewskiego architekta Dominika Merliniego. Całość pomyślano jako zespół trzech budynków: usytuowanego centralnie parterowego pałacyku będącego mieszkaniem właściciela oraz dwóch bocznych dwupiętrowych pawilonów.

Pałacyk właściwy łączył pierwotnie klasycystyczną surowość potężnie wypiętrzonej części środkowej z barokową malowniczością elewacji frontowej ożywionej czworoboczną wieżyczką zwieńczoną kulą. Ośrodkiem kompozycji wnętrz był okrągły salon znacznie wyższy od pozostałych pomieszczeń (dekoracja sztukatorska - Antonio Bianchi 1775, dekoracja malarska - Szymon Mańkowski 1777). Wchodziło się do niego przez prostokątny westybul, z którego na lewo był dostęp schodami na wieżę a na prawo - do antyszambru. Po obu stronach salonu znajdowały się dwie sale, z których prawa mieściła jadalnię, a lewa - ogród zimowy. W skrajnych częściach budynku umieszczono apartamenty złożone z sypialni i garderoby. Do zespołu wnętrz pałacowych należą też sale w podziemiach, które w lecie wykorzystywano na zebrania towarzyskie (dekoracja malarska 1776 - Antonio Tavelli).

W 1944 roku pałac został spalony przez wojska niemieckie. W 1953 roku Jabłonnę przejęła Polska Akademia Nauk, która stworzyła tu ośrodek konferencyjno-wypoczynkowy (odbudowa pałacu według projektu Mieczysława Kuźmy, rekonstrukcja parku według projektu Gerarda Ciołka). Podczas odbudowy pałacu jego części środkowej, przywrócono stan z końca XVIII wieku, natomiast w częściach bocznych pozostawiono partie dobudowane w pierwszej połowie XIX wieku zmieniając ich elewacje. Usunięto dekorację z lanego żelaza w Sali Mauretańskiej przywracając jej oraz pozostałym wnętrzom klasycystyczny charakter. Wyposażenie wnętrz skompletowano po roku 1945. Sale reprezentacyjne urządzono meblami i obrazami z końca XVIII wieku i pierwszej połowy XIX wieku.

W parku w Jabłonnie można zobaczyć ruiny dawnej wozowni, która zaprojektowana była, podobnie jak łuk triumfalny, przez Henryka Marconiego w XIX wieku. Po II wojnie światowej w dość dobrze utrzymanym budynku mieścił się obóz jeńców niemieckich, a później obóz pracy.

Na terenie parku znajduje się również Łuk Triumfalny. Został wzniesiony przed 1842 ku czci księcia Józefa Poniatowskiego, według projektu Henryka Marconiego, na zlecenie Anny z Tyszkiewiczów 1 voto Potockiej, 2 voto Dunin Wąsowiczowowej – ciotecznej siostrzenicy księcia.

Willa dr. Stanisława Bzury

Przy ul. Modlińskiej 78 w Jabłonnie zwraca uwagę obszerna ceglana willa z początku XX w. Należała do Stanisława Bzury (1870 - 1948) zasłużonego lekarza gminnego, który był także doktorem zakładowym w Hucie Szkła w Legionowie. W czasie I wojny światowej w jego willi mieściła się kancelaria niemieckiej komendatury miejscowej (Orstkommandantur Jablonna). Do jej zadań należało wystawianie za opłatą przepustek do Warszawy, sekwerst artykułów rolnych, organizowanie podwód cywilnych dla garnizonu niemieckiego przy stacji Jabłonna.

Pomnik poległych w latach 1939-1945

Usytuowany obok GCKiS w Jabłonnie na skwerze nazywanym pseudonimami żołnierzy AK: Mieczysława Stępnowskiego „Alfy” i Stanisława Felickiego „Skiby”, poległych 17 czerwca 1943 r, podczas eskorty transportu broni. Po lewej stronie pomnika umieszczona jest płyta pamiątkowa. Pomnik został zbudowany w latach 1981-1982 według projektu S. Kulona i M. Borysa. Fundatorami byli żołnierze AK i społeczeństwo Jabłonny.

Grota romantyczna

Niewątpliwie oddzielną grupę zabytków w Jabłonnie tworzą realizacje słynnego architekta Szymona Bogumiła Zuga. twórcy m. in. kościoła ewangelicko-augsburskiego w Warszawie. Należy do nich oryginalna grota romantyczna z 1778 r. z resztkami domu pustelnika. Niestety, zaniedbany zabytek można oglądać tylko z zewnątrz. Uwagę zwraca oryginalna cegła ułożona przez majstra murarskiego Jana Jędrzeja Zscheringa. Grota niegdyś pomalowana przez Szymona Mańkowskiego obecnie odarta jest z tynków.

Kościół Parafialny w Jabłonnie

W 1921 r. zawiązany został Komitet Budowy Kościoła, a już cztery lata później parafia została erygowana. Kuria Biskupia Warszawska powołała do istnienia nową parafię wyłączając jej teren z parafii Chotomów. Świątynię zbudowano wg projektu architekta Józefa Sandyńskiego na placu ofiarowanym przez hrabiego Maurycego Potockiego. W 1944 r. kościół został wysadzony przez ustępujące wojska niemieckie. Odbudowany w latach 1945 – 1954 wg projektu architektów Zbigniewa Chwaliboga i Bolesława Gierycha.

Urząd Gminy Jabłonna - dawny zajazd

Pomnik Orła Białego w Chotomowie

Pomnik Orła Białego poświęcony został pomordowanym Harcerzom Szarych Szeregów, którzy działali na terenie Chotomowa podczas II wojny światowej. Zaprojektował go S. Dąbrowski. Pomnik znajduje się przy rondzie, u zbiegu ulic Piusa i Partyzantów.

Miejsce pamięci w Lasach Chotomowskich

Krzyż metalowy z tablicą wmurowany w betonowy fundament, na wzgórzu w lesie chotomowskim, upamiętnia miejsce zamordowania przez Niemców żołnierzy AK. Napis na tablicy brzmi: "Ignacy Liwski, Eugeniusz Wójcik, Leon Apczyński, Stanisław Mariański".
Miejsce to znajduje się w Lasach Chotomowskich blisko Szlaku Krosowego przebiegającego przez Góry Chotomowskie i około 300 metrów od Drogi Rajszewskiej.